Onderling

Wat houdt een onderlinge verzekeringsmaatschappij precies in?

Een onderlinge verzekeringsmaatschappij is een verzekeringsonderneming die in collectieve handen is van haar leden, die tevens haar cliënten (verzekerden) zijn.

De cruciale rol van de leden in een onderlinge maatschappij

De leden-verzekerden (ook wel "sociëtarissen" genoemd) van een onderlinge verzekeringsmaatschappij bepalen rechtstreeks of onrechtstreeks het beleid van de onderneming via tal van interactiepunten. De combinatie van "eigendom/controle" met de status van "cliënt" maakt het mogelijk - en zelfs noodzakelijk - om een evenwicht te scheppen tussen het streven naar winstmaximalisatie (belang van de eigenaars) en de wens naar kwalitatieve dienstverlening (belang van de cliënten).

Traditioneel zijn alle cliënten (verzekerden) van een onderlinge verzekeringsmaatschappij ook leden. Sommige onderlinge verzekeraars hebben echter cliënten (verzekerden) die geen lid zijn. Over het algemeen heeft ieder lid van een onderlinge maatschappij gelijk stemrecht bij ledenvergaderingen.

Een unieke juridische eigenheid

Het merendeel van de onderlinge verzekeringsmaatschappijen zijn eigendom van hun leden/cliënten. Dit relatief unieke concept heeft meerdere gevolgen die de onderlinge verzekeraars als een sterkte benutten.

Aangezien de onderlinge maatschappijen niet werden opgericht door kapitaalinbreng van de leden en geen aandeelhouders hebben, hoeven zij geen dividenden uit te keren aan hun investeerders.

Dit betekent dat de onderlinge verzekeraars over het algemeen:

• hun producten op zeer competitieve wijze kunnen ontwikkelen;
• hun eventuele winsten kunnen behouden om reserves aan te leggen voor het financieren van risicodekking en/of groei;
• de mogelijkheid hebben om een deel of al hun winst te herverdelen onder hun leden in de vorm van een terugbetaling of restorno;
• de mogelijkheid hebben om een bijzondere band op te bouwen met hun werknemers, met name via een vergoedingsregeling die gekoppeld is aan de resultaten;
• niet de dringende behoefte hebben om zich te focussen op de aandeelhouderswaarde, de maximalisatie van de door aandeelhouders verwachte return on investment en de evolutie in de koers van de bedrijfsaandelen;
• niet "overneembaar" zijn, wat in combinatie met andere eigenschappen ten goede komt aan een strategische planning op lange termijn in plaats van een bedrijfsbeheer ingegeven door kortetermijnbelangen;
• een relatief sterke band met de lokale gemeenschappen hebben.

In plaats van een winststreven op korte termijn kan het beheer van een onderlinge verzekeringsmaatschappij steunen op andere principes, zoals ethiek, democratisch bestuur en een grotere maatschappelijke verantwoordelijkheid. Onderlinge verzekeraars kunnen ook sterke interacties onderhouden met hun leden/cliënten om zo een antwoord te geven op hun behoeften en verwachtingen.

Handelen in het belang van de leden

Dankzij haar basiskenmerken is een onderlinge maatschappij overigens in staat bepaalde belangenconflicten te vermijden; conflicten die wel kunnen voorkomen in andere juridische bedrijfsvormen, waar het onontbeerlijk is om tijd en energie te besteden aan de identificatie en regeling van conflicten tussen:

Cliënten en aandeelhouders (eigenaars)

In een onderlinge maatschappij lopen die twee groepen door elkaar (of zijn ze in ruime mate identiek). Bij strategische en operationele beslissingen hoeven de leden van de raad van bestuur en/of de bedrijfsleiders van de onderlinge geen keuze te maken tussen beide partijen.

Bedrijfsleiders en sociëtarissen

De leiders van onderlinge maatschappijen ondervinden minder externe druk om een passend rendement te behalen voor het geïnvesteerde kapitaal (in de vorm van dividenden en/of verhoging van de aandelenkoers) en kunnen zich aldus concentreren op langetermijnstrategieën, en meer direct, op het voldoen aan de behoeften van hun cliënten.

Bovendien krijgen de sociëtarissen een directe verantwoordelijkheid in het beheer van de onderlinge maatschappij via haar governancesysteem, waarin zij een invloed uitoefenen op het beheer (rechtstreeks tijdens algemene ledenvergaderingen of onrechtstreeks via een vertegenwoordiging in de algemene vergaderingen of een ruime deelname).

Dit zorgt in principe voor een sterke morele verplichting bij de directie ten aanzien van de cliënten (en sociëtarissen) van de onderneming.

Een duizendjarig ondernemingsmodel

Het solidariteitsbegrip duikt op in de oudste vormen van "verzekering". In 2000 v.Chr. kwamen Chinese schippers samen voor het begin van de stroomversnellingen en verdeelden zij hun lasten op gelijke wijze over alle schepen om zo verliezen bij schade te verdelen. In het oude Griekenland verdeelden handelaars, wiens goederen op een zelfde boot reisden, de verliezen onder elkaar wanneer, tijdens een storm, de kapitein genoodzaakt was om de goederen van een van hen overboord te gooien om de boot en de andere ladingen te redden.

Dit solidariteitsideaal ligt aan de basis van alle verzekeringsstructuren, en specifiek de onderlinge verzekeringsstructuren, en leeft vandaag nog steeds. De solidariteit tussen mensen met eenzelfde beroep (landbouwer, visser, kunstenaar, architect) of met een geografische link ligt aan de basis van de meeste van de huidige onderlinge verzekeringsmaatschappijen.

Voor de onderlinge verzekeraars en hun verenigingen is de onderlinge (of mutualistische) structuur duidelijk een leefbaar alternatief voor de andere juridische bedrijfsvormen die vandaag lijden onder de financiële crisis, in de meeste gevallen voor redenen die verband houden met de noodzaak voor hoge rendementen aan de aandeelhouders.

Het lid / de cliënt is effectief van tel

De leden van een onderlinge verzekeringsmaatschappij zijn veel meer dan partners in een relatie die gebaseerd is op een commerciële transactie. Aan de hand van hun stemrecht kunnen zij zich laten horen in het dagelijkse beheer en in de strategische beslissingen van de onderlinge verzekeringsmaatschappij.

Verzekeraars die zich organiseren in een andere juridische vorm moeten op hun beurt aanzienlijke middelen besteden aan het behoud van een nauwe relatie en aan effectieve informatie-uitwisseling met hun cliënteel. De onderlinge verzekeraars hebben een natuurlijke, geïnstitutionaliseerde, hechte band met hun leden en achten zich dus in staat (en verplicht) om snel en efficiënt in te spelen op de noden en verwachtingen van hun leden.

De leden van hun kant:

• voelen zich verbonden en betrokken en beschouwen zich niet als een doelgroep, maar als een actieve deelnemer in de onderlinge verzekeringsmaatschappij;
• zijn een concrete bron van voorstellen om producten te verbeteren en nieuwe dekkingsvormen uit te werken;
• vormen een parate eenheid die snel reageert bij disfuncties of bij de invoering van strategieën die ver af liggen van de noden van de cliënten;
• ontwikkelen een specifieke relatie met hun verzekeraar en als tevreden cliënten worden zij spontaan een ambassadeur van "hun" verzekeraar.